Parlak bir fikre sahipsiniz ya da dikkat çeken, büyüleyici bir markanın isim babası oldunuz. Fazla vakit kaybetmeksizin hemen patent haklarınızı eline alın, çünkü fikir size ait olmasına rağmen birileri sizden çok daha hızlı davranıp hakkınız olanı elinizden alabilir. Uzun zamandan bu yana orijinal fikirler veya markalar, patentler sayesinde korunuyor. Patent sisteminin en önemli hedefi, yapılacak yeni ve özgün icatları zenginleştirmek, insanları yaratıcı ve üretken olmaya zorlamak. Ayrıca patent sayesinde adil ve güvenli bir telif koruması sağlanabiliyor. En basit tanımıyla patentler, fikirlerinize, icatlarınıza, markalarınıza bir resmi kimlik kazandırır, onları muhafaza eder,  üçüncü kişilerin hak taleplerine karşı kalkan görevi yürütür. 

Buluş Sahiplerinin Güvencesi

Patent kelimesi esasen Latince kökenlidir ve “açık bırakmak” manasına gelir. Kelime, “pateden” sözcüğünden türetilmiştir. Herhangi bir ürünü kamusal alanda açık etmek, göstermek manasında kullanılır. Patenti alınan her türlü unsur, insan temellidir. Patentini aldığınız öğeyi satma, kiralama, reklamını yapma, kamuya açma hakkınız vardır. Patent ilgili kurumlardan bir belge olarak alınır. Buluş sahibi bu belgeden sonra söz konusu buluşla ilgili pek çok önceliğe ayrıcalığa sahip olur. Bu anlamda özelikle bir konuda özel bir girişiminiz varsa ve bu işin büyüme potansiyeli yüksekse başkaları kapmadan mutlaka gerekli başvuruyu yapmalısınız. 

Patentler, buluşları resmi anlamda belgelendirir, kişiye özel kılar. Dünya tarihinde ne yazık ki bu konuda çok acı tecrübeler söz konusudur. Pek çok bilim adamı, oldukça parlak projelerin gerçek sahibi olmasına rağmen, patent konusunda ihmalkar davrandığı için herhangi bir hak elde edememiştir. Patent, taklit ürünlerin, sahte oluşumların önüne geçer ve projenin orijinal kaynağını tescil eder. Bu anlamda patentler çok büyük oranda sağlam bir referans olarak gösterilir. Patent, tekel bir haktır. Belli bir süre içinde haklar temin edilir, süre dolumu sonrası patent için yeni bir başvuruda bulunmak gerekir.

Patentler O Ülke İçin Geçerlidir

Patent, özel değil devlet kurumları tarafından verilir. Patent ile birlikte bugüne dek pek çok buluş, koruma altına alınmıştır. Patent, çok ciddi maddi kayıpların önüne geçer. Patentini eline alan kişiler çalışmalarını daha sağlıklı bir psikoloji ile yürütür. Gelişmiş ülkelerde patent sayısı çok ciddi düzeydedir. Geri kalan ülkelerde bu konuda ne yazık ki ciddi bir bilinçsizlik söz konusudur. Esasen patentler kişisel hakları korumakla kalmaz, aynı zamanda devletlerin gelişimine de katkı sunar. Patent hakları ulusaldır, yani bir patent hakkı için başvuruda bulunduktan sonra elde ettiğiniz belge, ülke sınırları içinde geçerlidir. Tabi patent haklarını farklı ülkelerde de geçerli kılmak için dileyenler bu ülkelerin ilgili mercilerine başvurmak zorunda. 

Patentin Kısa Tarihi

Patent konusuna tarih tarihteki ilk çalışmalar 17. yüzyılın başına tekabül ediyor. Yani bu konu tahmin edilenin de ötesinde bir geçmişe sahip. Patent ilk olarak İtalya’da ortaya çıkmıştır. Avrupa’nın bu kavramla tanışması ise yaklaşık 150 yıl sonrasında gerçekleşiyor. ABD, ilk resmi patenti 1790 senesinde verdi. Fransa’da verilen ilk resmi patent ise bundan 1 yıl sonrasında gerçekleşti. Zaman içinde mucitlerin yeni çalışmalar yapmasına olanak tanıyan bu sistem, dünyanın pek çok ülkesi tarafından benimsendi. 

Patent Nasıl Alınır?

Türkiye patent konusunda henüz yeni yeni bilinçlenen bir ülke. Bu konuda yetki sahibi kurum, Türk Patent ve Marka Kurumu. Bu kurum kendisine gelen patent başvurularını detaylı olarak inceler ve bir sonuca bağlar. Söz konusu buluşun özgün olduğu tespit edilirse başvuru olumlu sonuçlanır. Patent başvurularında başvuru formu, başvuru ücret dekontu, tarifname, özet ve fotoğraflar talep ediliyor. En güncel belgeleri doğrudan Türk Patent ve Marka Kurumu ile iletişime geçerek öğrenebilirsiniz. Aynı şekilde başvuru formu da bizzat bu site üzerinden indirilebilir. Patentin özeti, kısa ama ekonomik bir şekilde anlatılmalıdır. Özet kısmında ortalama 100 kelime ile etkili bir anlatım yapılır.

Patent Çeşitleri

Patentler; faydalı model, incelemeli patent, incelemesiz patent gibi çeşitlere ayrılır. Bu çeşitlere biraz daha yakından bakalım:

İncelemeli Patent: Söz konusu patent türünde ilk olarak araştırmaya dair rapor yayınlanır. Hemen akabinde buluşla alakalı temel özellikler masaya yatırılır. Yani yeni ve özgün mü, sanayiye uygulanabilir mi, bu tip detaylar analiz edilir. 3. şahısların incelemeli patentlere itiraz etme hakları bulunur. İncelemenin resmi anlamda yapılabilmesi adına 6 aylık itiraz süresinin geçmesi şarttır. Bu patent türünden onay alan kişiler, 20 yıllık bir hak elde etmiş olur. 

İncelemesiz Patent: Bu tip başvurularda yeni ve öncü olma durumu, sanayiye entegre durumu ya da buluş basamağı irdelenir. Söz konusu patent türünü almaya hak kazananlar, 7 senelik bir koruma kazanırlar.

Faydalı Model: Genelde ufak buluşlar için başvurulan bir patent türüdür. Bunun için çok özel ve detaylı bir araştırma yapmaya lüzum yoktur. Genelde faydalı model başvuruları 1.5 sene içinde sonuç verir. Bu süreçte 3. kişiler gerekli itirazlarını gerçekleştirebilir. İtirazlar varsa değerlendirilir, aksi takdirde faydalı model belgesi adı verilen belge başvuru sahibine temin edilir. Faydalı model olarak bilinen patent türünde koruma 10 yıl boyunca geçerlidir. 

Patent Hangi Hakları Sağlar?

Patent almaya hak kazanan kişiler, çeşitli ayrıcalıkların uzunca bir süre sahibi olurlar. Her şeyden önce yasa dışı satışların önüne geçilir. Söz konusu patent, bir ürünle alakalı ise ticari öncelik, patent sahibine ait olur. 3. Kişilerin illegal olarak satış yapma girişimleri bu şekilde engellenir. Ayrıca bu sayede devir işlemleri lisans aracılığı ile gerçekleşebilir. Patent sahipleri devir konusunda her türlü inisiyatif alabilir. Bu devir sürecinin sonunda bazı maddi karşılıklar talep edebilir.  Ayrıca izni olmadan patentini aldığı ürün ya da buluşla alakalı olarak hukuksal yollara başvurma hakkına sahip olur.